DA a’r Llyfrgell. Wythnos Chwech: Moeseg Defnyddio DA Cynhyrchiol (Rhan Un)

Pan ddechreuais ysgrifennu am foeseg defnyddio DA cynhyrchiol, roeddwn i’n meddwl mai dim ond un blogbost fyddwn i’n ei ysgrifennu. Ond po ddyfnaf yr oeddwn yn ei gloddio, y mwyaf oedd i’w ystyried. Felly, yn hytrach nag un neges, mae’r pwnc hwn wedi troi’n gyfres ynddi’i hun (meddyliwch House of the Dragon i Game of Thrones!).

Dros yr wythnosau diwethaf, rydym wedi ystyried sut mae offer DA cynhyrchiol fel ChatGPT a Perplexity yn trawsnewid sut mae defnyddwyr yn rhyngweithio ag adnoddau llyfrgell. Ond gyda’r datblygiadau hyn daw ystyriaethau moesegol pwysig.

Y cam cyntaf, a’r pwysicaf o bosibl, wrth ddefnyddio DA cynhyrchiol yn gyfrifol yw deall polisïau DA eich prifysgol. Mae ymgyfarwyddo â’r canllawiau yn sicrhau eich bod yn aros yn academaidd onest ac yn eich galluogi i wneud penderfyniadau gwybodus am ddefnydd o DA.

Dyma rai pethau i’w cofio:

Canllawiau ledled y Brifysgol

  • Edrychwch ar bolisïau swyddogol y brifysgol ar ddefnyddio DA mewn gwaith academaidd.
  • Gwiriwch am reolau penodol ynghylch DA mewn aseiniadau, arholiadau neu brosiectau ymchwil.

Cyngor Adrannol

  • Edrychwch am unrhyw ganllawiau sy’n gysylltiedig â DA a ddarperir gan eich adran academaidd.
  • Rhowch sylw i gyfarwyddiadau neu ddiweddariadau gan eich tiwtoriaid modiwl am ddefnyddio DA.

Rheolau modiwl-benodol

  • Efallai y bydd gan rai modiwlau reolau unigryw ynghylch defnyddio offer DA.
  • Edrychwch ar lawlyfr eich modiwl neu gofynnwch i gydlynydd eich modiwl os nad ydych yn siŵr beth a ganiateir.

Canlyniadau Camddefnyddio

  • Gallai camddefnyddio DA neu fethu â chydnabod ei rôl gael ei ystyried yn gamymddwyn academaidd.
  • Byddwch yn ymwybodol o’r canlyniadau posibl, fel:
    • Methu aseiniadau.
    • Camau disgyblu.
    • Niwed i’ch enw da academaidd.

Trwy ddeall y polisïau hyn, gallwch ddefnyddio DA yn gyfrifol a chwrdd â disgwyliadau’r brifysgol tra’n cynnal uniondeb academaidd.

AI and the Library. Week Six: The Ethics of Using Generative AI (Part One)

When I first set out to write about the ethics of using generative AI, I thought it would be just a single blog post. But the deeper I dug, the more there was to explore. So, instead of just one post, this topic has turned into a spin-off series of its own (think House of the Dragon to Game of Thrones!)

Over the past few weeks, we’ve explored how generative AI tools like ChatGPT and Perplexity are transforming how users interact with library resources. But with these advancements come important ethical considerations.

The first, and arguably most important, step in using generative AI responsibly is understanding your university’s AI policies. Familiarising yourself with the guidelines ensures you stay academically honest and allows you to make informed decisions about AI use.

Here’s are some things to keep in mind:

University-wide Guidelines

  • Review the university’s official policies on using AI in academic work.
  • Check for specific rules about AI in assignments, exams, or research projects.

Departmental Advice

  • Look for any AI-related guidance provided by your academic department.
  • Pay attention to instructions or updates from your module tutors about AI use.

Module-specific Rules

  • Some modules may have unique rules about using AI tools.
  • Check your module handbook or ask your module coordinator if you’re unsure about what’s allowed.

Consequences of Misuse

  • Misusing AI or failing to acknowledge its role could be considered academic misconduct.
  • Be aware of the potential consequences, such as:
    • Failed assignments.
    • Disciplinary action.
    • Harm to your academic reputation.

By understanding these policies, you can use AI responsibly and meet the university’s expectations while maintaining academic integrity.

DA a’r Llyfrgell. Wythnos pump: Defnyddio DA i Ddatblygu Chwiliadau Allweddair Clyfar.

Yma yn y llyfrgell, rydym yn gefnogwyr mawr o Primo, catalog y llyfrgell. Gyda Primo, mae modd dod o hyd i’r llyfrau ar ein silffoedd, ond hefyd gallwch gael mynediad at filiynau o adnoddau digidol, pob un yn barod ar flaenau eich bysedd.

Ond gyda chymaint o adnoddau ar gael i chi, weithiau gall chwilio catalog y llyfrgell deimlo’n rhwystredig. Os ydych chi’n defnyddio chwiliad rhy eang (e.e. “hanes”) yna cewch eich llethu gan ganlyniadau. Term chwilio rhy benodol (“pensaernïaeth neo-Gothig yng nghefn gwlad Chile”) a chewch chi ddim byd!

Felly, beth allwch chi ei wneud? Ein cyngor fel llyfrgellwyr pwnc yw dechrau drwy adeiladu geirfa o allweddeiriau. Bydd cael cyfres glir o eiriau allweddol yn targedu eich chwiliadau, gan eich helpu i ganolbwyntio ar yr adnoddau mwyaf perthnasol a defnyddiol. Mae’n gam syml a all wneud gwahaniaeth enfawr yn eich taith ymchwil!

Sut y gall DA eich helpu i adeiladu geirfa chwilio?

Gall offer DA fel ChatGPT awgrymu allweddeiriau craffach, cyfystyron, a chysyniadau cysylltiedig i wneud eich chwiliadau yn fwy effeithiol. Edrychwn ar rai enghreifftiau

  1. Dewisiadau amgen mwy deallus i dermau eang.

[Anogwr] Awgrymwch rai allweddeiriau amgen ar gyfer “Newid yn yr Hinsawdd”

Efallai y bydd y DA yn ymateb gyda:

  • Cynhesu byd-eang.
  • Argyfwng yr hinsawdd.
  • Effaith tŷ gwydr.
  • Ymchwilio i Achosion

Eisiau ymchwilio i’r hyn sy’n gyrru newid hinsawdd? Rhowch gynnig ar:

[Anogwr] Rhowch restr o eiriau allweddol i mi ar gyfer rhai o brif achosion newid yn yr hinsawdd.

Yr ymateb:

  • Allyriadau carbon deuocsid.
  • Tanwydd ffosil.
  • Llygredd diwydiannol.
  • Datgoedwigo.
  • Allyriadau methan.
  • Ymchwilio i Effeithiau

Ydych chi eisiau canolbwyntio ar sut mae newid yn yr hinsawdd yn effeithio ar y blaned? Defnyddiwch: 

[Anogwr] Awgrymwch rai allweddeiriau ar gyfer prif effeithiau Newid yn yr Hinsawdd.

Ymateb:

  • Cynnydd yn lefel y môr.
  • Capiau iâ pegynol yn toddi.
  • Digwyddiadau tywydd eithafol.
  • Colli Bioamrywiaeth.
  • Asideiddio’r cefnforoedd.

4. Chwilio am Ddatrysiadau

Ar gyfer strategaethau lliniaru, rhowch gynnig ar:

[Anogwr] Awgrymwch rai allweddeiriau ar gyfer sut y gellir lliniaru Newid yn yr Hinsawdd.

Ymateb

  • Ynni Adnewyddadwy.
  • Dal a storio carbon.
  • Polisïau Newid Hinsawdd.
  • Technoleg werdd.
  • Datblygu cynaliadwy’.

Dod â’r Cwbl Ynghyd

Yn olaf, cyfunwch y syniadau hyn ar gyfer chwiliad mwy cymhleth. Er enghraifft: 

{Anogwr] Awgrymwch gyfres o chwiliadau allweddair i ddod o hyd i adnoddau ar effeithiau allyriadau methan ar golli bioamrywiaeth a’r hyn y gellir ei wneud i liniaru’r effeithiau hynny.

Efallai y bydd y DA yn eich helpu i greu chwiliad sy’n edrych fel hyn:

  • Allyriadau methan a bioamrywiaeth.
  • Effaith methan ar ecosystemau’r Arctig.
  • Technolegau lliniaru methan mewn rhanbarthau rhew parhaol.

Trwy ddefnyddio DA i adeiladu geirfa o allweddeiriau wedi’i thargedu, byddwch yn treulio llai o amser yn chwilio a mwy o amser yn darganfod yr adnoddau sydd eu hangen arnoch.

[Crëwyd yr ymatebion a restrir uchod gyda ChatGPT].

AI and the Library. Week Five: Using AI to Develop Smart Keyword Searches.

Here at the library, we’re big fans of Primo, the library catalogue. With Primo, you’re not just able to find the books on our shelves, you’re also getting access millions of digital resources, all ready and waiting at your fingertips.

But with so many resources available to you, searching the library catalogue can sometimes feel frustrating. If you use too broad a search (e.g. “history”) then you are inundated with results. Too narrow a search term (“Neo-Gothic architecture in rural Chile”) and you’ve got nothing!

So what can you do? Our advice as subject librarians is to start by building a keyword vocabulary. Having a clear set of keywords will make your searches more targeted, helping you focus on the most relevant and useful resources. It’s a simple step that can make a huge difference in your research journey!

How Can AI Help You Build a Search Vocabulary?

An AI tool like ChatGPT can suggest smarter keywords, synonyms, and related concepts to make your searches more effective. Let’s look at some examples.

1. Smarter Alternatives to Broad Terms.

[Prompt] Suggest some keyword alternatives for “Climate change”

The AI might respond with:

  • Global warming.
  • Climate crisis.
  • Greenhouse effect.

2. Investigating Causes.

Want to explore what drives climate change? Try:

[Prompt] Provide me with a list of keywords for some of the main causes of climate change.

The response:

  • Carbon dioxide emissions.
  • Fossil fuels.
  • Industrial pollution.
  • Methane emissions.

3. Exploring Impacts.

    Do you want to focus on how climate change affects the planet? Use:

    [Prompt] Suggest keywords for the main impacts of climate change.

    Response:

    • Sea level rise.
    • Melting polar ice caps.
    • Extreme weather events.
    • Biodiversity loss.
    • Ocean acidification.

    4. Looking for Solutions

    For mitigation strategies, try:

    [Prompt] Suggest keywords for how climate change can be mitigated.

    Response

    • Renewable energy.
    • Carbon sequestration.
    • Climate change policies.
    • Green technology.
    • Sustainable development.

    Putting It All Together

    Finally, combine these ideas for a more complex search. For example:

    {Prompt] Suggest a set of keyword searches to find resources on the effects of methane emissions on biodiversity loss and what can be done to mitigate those effects.

    The AI might help you craft a search that looks like this:

    • Methane emissions and biodiversity.
    • Impact of methane on Arctic ecosystems.
    • Methane mitigation technologies in permafrost regions.

    By using AI to build a targeted keyword vocabulary, you’ll spend less time searching and more time discovering the resources you need.

    [Responses listed above were created with ChatGPT].